POWRÓT // KUSTODIA

Historia

Franciszkańska misja w Ziemi Świętej szczyci się tym, że została założona przez samego św. Franciszka, który na kapitule generalnej Zakonu 14 maja 1217 roku w kościółku Matki Boskiej Anielskiej pod Asyżem polecił, aby wysłać na Bliski Wschód brata Eliasza wraz z paroma współbraćmi. Wówczas powstała wewnątrz Zakonu tak zwana Prowincja Zamorska („Ultramarina”), która swoim zasięgiem obejmowała wszystkie kraje wschodniego basenu Morza Śródziemnego: od Grecji po Egipt, w tym również Palestynę.

Sam Biedaczyna z Asyżu odwiedził Palestynę w 1219 roku. Wówczas spotkał się z sułtanem Egiptu Melek el-Kamelem, od którego otrzymał specjalny „firman” umożliwiający jemu i braciom podróżowanie po terytoriach będących pod władzą muzułmanów.

Od XIII wieku Bracia Mniejsi otrzymali od władz muzułmańskich pozwolenie do swobodnego nawiedzania miejsc świętych (jeszcze bez praw własności).

W 1263 roku „Zamorską Prowincję Ziemi Świętej” ograniczono do terytorium Cypru, Syrii, Libanu i Palestyny, dzieląc ją na jednostki terytorialne zwane „kustodiami”.

Dzięki zabiegom dyplomatycznym i finansowym króla Neapolu Roberta Andegaweńskiego i jego żony Sancji, sułtan Egiptu Melek en-Naser Mohammed w 1333 roku przyznał franciszkanom Wieczernik i prawo do odprawiania nabożeństw w bazylikach Bożego Grobu w Jerozolimie i Bożego Narodzenia w Betlejem.

Papież Klemens VI, w bullach: „Gratias agimus” oraz „Nuper carrissimae” z 21 listopada 1342 roku, potwierdził franciszkanów jako oficjalnych przedstawicieli Kościoła katolickiego w miejscach świętych Palestyny, nadając Kustodii Ziemi Świętej charakter jednostki międzynarodowej.

W roku 1517 najwyższe władze Zakonu Braci Mniejszych przyznały Kustodii Ziemi Świętej pełną niezależność.

Ważniejsze daty z ponad siedmiowiekowej historii Kustodii Ziemi Świętej

1217	pierwsi franciszkanie przybywają do Ziemi Świętej.
1219	św. Franciszek nawiedza Palestynę.
1229	franciszkanie osiedlają się w Jerozolimie (okolice V Stacji Drogi Krzyżowej)
1333	dokument sułtana, który pozwala na osiedlenie się Braci Mniejszych w Wieczerniku oraz sprawowanie liturgii w bazylikach Grobu Bożego i Bożego Narodzenia.
1335	powstaje klasztor przy Wieczerniku.
1342	papież Klemens VI oficjalnie potwierdza i uznaje prawa franciszkanów w miejscach świętych. Początek prawnego istnienia Kustodii Ziemi Świętej.
1347	franciszkanie zamieszkują przy bazylice Narodzenia Pańskiego w Betlejem.
1363	przejęcie na własność Grobu Matki Bożej (franciszkanie są zmuszeni do opuszczenia tego miejsca w 1757 r.).
1392	franciszkanie otrzymują prawo do odprawiania liturgii w Grocie Getsemani, która znajduje się w pobliżu Ogrodu Oliwnego.
1485	nabycie miejsca Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Ain Karem (kościół wybudowano w 1621 r.).
1551	franciszkanie siłą wyrzuceni z Wieczernika.
1557	nową siedzibą Kustodii zostaje klasztor Najświętszego Zbawiciela w Starej Jerozolimie.
1620	otrzymanie prawa własności Groty Zwiastowania w Nazarecie (kościół zostaje wzniesiony w 1730 r.).
1631	franciszkanie otrzymują na własność Górę Tabor (pierwsza kaplica pochodzi z 1736 r.).
1641	początek negocjacji dla pozyskania sanktuarium w Kanie Galilejskiej, które zakończyły się pozytywnie dopiero w 1879 roku (kościół wybudowano w 1880 r.).
1666	rozpoczęcie zabiegów o pozyskanie Ogrodu Oliwnego, zakończone jego nabyciem w 1681 roku (aktualna bazylika Agonii została wybudowana w latach 1919-1924).
1679	Kustodia nabywa prawo własności sanktuarium Nawiedzenia św. Elżbiety w Ain Karem (obecny kościół został wybudowany w latach 1938-1940).
1745	nabycie ruin (z epoki krzyżowców) sanktuarium św. Józefa w Nazarecie (pierwsza kaplica pochodzi z 1754 r., zaś obecny kościół został zbudowany w latach 1911-1914).
1836	w Jerozolimie zostały nabyte ruiny sanktuarium Biczowania (kaplica została wzniesiona w 1839 r.).
1861	Sługa Boża, markiza Paulina Nicolay przekazuje Kustodii sanktuarium w Emaus (kościół został wybudowany w 1901 r.).
1878	w Naim (w pobliżu Góry Tabor) zostaje nabyty teren pod kaplicę, której budowa została ukończona w 1880 roku.
1880	Kustodia uzyskuje sanktuarium w Betfage, czyli początek uroczystego wjazdu w Niedzielę Palmową (w 1883 r. powstaje kaplica).
1889	Bracia Mniejsi wchodzą w posiadanie: V Stacji Drogi Krzyżowej, sanktuarium "Dominus Flevit" (Pan zapłakał) w Jerozolimie, terenu w Tabgha (miejsce Prymatu św. Piotra) oraz ruin w Magdala nad Jeziorem Galilejskim.
1894	nabycie terenu w Kafarnaum. W 1921 roku odkopano ruiny dawnego miasta, zrekonstruowano starożytną synagogę i dom św. Piotra, nad którym wybudowano Memoriał św. Piotra Apostoła (konsekrowany 29 czerwca w 1990 r.).
1909	pomyślne zakończenie starań o otrzymanie Pola Pasterzy (Beit Sahur) koło Betlejem (kaplica została wybudowana w latach 1953-1954).
1932	Góra Nebo (miejsce śmierci Mojżesza) przechodzi w posiadanie Kustodii.
1933	nabycie miejsca Chrztu Jezusa w Jordanie.
1936	w Jerozolimie, w bezpośrednim sąsiedztwie Wieczernika i dawnego klasztoru powstaje konwent „przy Wieczerniku”.
1950	sanktuarium w Betanii przechodzi w ręce franciszkanów (kościół wybudowano w 1952 r.).
2001	powrót franciszkanów (od 1978 r. oddany w dzierżawę francuskiej wspólnocie mnichów) do Pustelni św. Jana Chrzciciela w pobliżu Ain Karem (klasztor wybudowany w 1923 r.).