POWRÓT // KOMISARIATY

Komisariaty Ziemi Świętej w Polsce

Pierwszym znanym nam Komisarzem Ziemi Świętej w Polsce był o. Mikołaj Łysakowski (+1609 r.) z Prowincji Zakonu Braci Mniejszych Bernardynów, którego powołano na ten urząd dnia 6 stycznia 1604 roku. Jego następcą został o. Prowincjał Hieronim Przybiński (+1613 r.). W latach 1619, 1636 i 1756 pojawiały się postulaty władz centralnych Zakonu Braci Mniejszych dotyczące utworzenia Komisariatu w Polsce, a w latach 1651 i 1758-1761 podjęto konkretne decyzje w tym względzie, które wszakże nie weszły w życie.

Gdy idzie o wsparcie finansowe, to wiadomo, że już w 1705 roku przesłano z Polski do Kustodii Ziemi Świętej 400 złotych węgierskich, a w roku 1708 - 343 złote weneckie (cekiny).

Pod koniec XVIII wieku, na skutek polityki państw zaborczych, wszystkie Komisariaty działające na ziemiach polskich przestały istnieć. Dopiero gdy w 1843 roku wznowił działalność Komisariat Ziemi Świętej w Wiedniu, Polacy zamieszkujący Galicję, odzyskali możliwość finansowego wspierania Ziemi Świętej, trwało to do 14 lutego 1902 roku. Wtedy bowiem z wiedeńskiego Komisariatu dla większej skuteczności jego działań utworzono cztery niezależne komisariaty narodowe, m.in. w Galicji z siedzibą we Lwowie, dla ludności polskiej. Tu w latach 1902-1911 rezydował Komisarz o. Joachim Maciejczyk (+1923 r.). Jednak centrala Dzieła Pomocy Ziemi Świętej, jaką było Stowarzyszenie, zwane Armią Krzyża Świętego, kierowane przez o. Zygmunta Janickiego, Wicekomisarza (1902-1911 r.) mieściła się od 7 września 1902 roku w klasztorze św. Kazimierza w Krakowie przy ul. Reformackiej 4. Gdy w 1911 roku o. Zygmunt Janicki sam został Komisarzem (do 1923 r.), przeniósł do Krakowa siedzibę Komisariatu.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku Komisariat galicyjski rozszerzył swoją działalność na terytorium odrodzonego państwa i dlatego przyjął nazwę polskiego i generalnego. Siedzibą pozostał klasztor św. Kazimierza w Krakowie. Na Komisarzy w dalszym ciągu powoływano zakonników Prowincji Matki Bożej Anielskiej.

Od 1906-1939 roku Komisariat wydawał pismo "Głos Ziemi Świętej". W latach 1907, 1909 i 1914 zorganizował pielgrzymki ogólnonarodowe do Ziemi Świętej liczące po 500 osób oraz dwie mniejsze w latach 1934 i 1935. Stowarzyszenie Armii Krzyża Świętego liczyło w 1924 roku 69.924 członków. Do 1935 roku Komisariat regularnie co roku wysyłał ofiary z Wielkiego Piątku przekazywane przez większość biskupów polskich. Wobec państwowego zakazu wywozu pieniędzy za granicę ofiary z lat 1936-1937 doręczono drogą pośrednią, a z okresu 1938-1939 przeznaczono na budowę nowej siedziby Komisariatu w Krakowie na Azorach, ale jej wykończeniu przeszkodził wybuch II wojny światowej.

Chociaż w 1945 roku Komisariat Ziemi Świętej w Krakowie nie wznowił oficjalnie swej działalności, to jednak podtrzymywał swoje istnienie jako instytucji poprzez nominacje kolejnych Komisarzy.

W 1992 roku Komisariat oficjalnie zarejestrował się jako Fundacja, przez co uzyskał osobowość prawną. Powołał do istnienia polski oddział Międzynarodowego Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Świętej. W 1995 zainicjował wydawanie kwartalnika "Ziemia Święta" jako kontynuacji "Głosu Ziemi Świętej".

Od 1991 roku organizował coraz liczniejsze pielgrzymki do Ziemi Świętej, nawiązując w ten sposób do tradycji wielkich pielgrzymek o charakterze narodowym z początku XX wieku.