Wielki Tydzień w Jerozolimie

Tajemnice Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa stały się dziś nieodłączną częścią życia religijnego Jerozolimy. Na wspominanie i przeżywanie misteriów pasyjnych Chrystusa nie ma bardziej odpowiedniego miejsca i scenerii niż Święte Miasto.

Obchody Triduum Paschalnego sprawowane są w Jerozolimie niemal w całości w obrębie Bazyliki Grobu Pańskiego. W Wielki Czwartek pontyfikalnej Mszy Świętej przewodniczy łaciński patriarcha Jerozolimy, którego otaczają kapłani jego diecezji i pielgrzymujący prezbiterzy. Po południu, na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy Pana Jezusa, franciszkanie z Kustodii Ziemi Świętej udają się do Wieczernika na wzgórzu Syjonu. Ta swoista pielgrzymka uliczkami starej Jerozolimy ma wymiar ekumeniczny i jest to jedna z niewielu okazji oficjalnej modlitwy katolików w Wieczerniku, który odebrano bezprawnie franciszkanom w połowie XVI wieku.

„Gorąco pragnąłem spożyć tę Paschę z wami” (Łk 22,15) – tymi słowami Chrystus rozpoczął Wieczerzę. Wszystkie myśli, słowa i czyny Zbawcy ogniskowały się i wypełniły w tym wydarzeniu. Zanim nastąpił moment Ostatniej Wieczerzy Chrystus umył nogi swoim uczniom, odwracając w ten sposób dialektykę relacji pan – słudzy. To szczególna chwila i miejsce pouczeń dotyczących najwznioślejszej miłości. To obrzęd „Mandatum” – gestu umycia nóg: „Przykazanie nowe daję wam, byście się wzajemnie miłowali” (J 13,34). Wchodząc do Wieczernika, trudno dziś powiedzieć czy jest to kościół, meczet czy synagoga. Ostatni katoliccy gospodarze sanktuarium – franciszkanie nadali Wieczernikowi wygląd jadalni, podzielonej dwoma rzędami potrójnych kolumn, co daje uczucie swojskości. Jednocześnie jednak ma się świadomość, że to miejsce jest jakby niepełne bez sprawowanej w nim Eucharystii. Stąd starania, by przynajmniej w Wielki Czwartek mogła dokonać się tam Najświętsza Ofiara.

Jerozolimskie liturgie Wielkiego Czwartku kończy wieczorne nabożeństwo „Godziny Świętej” w bazylice Getsemani. W trakcie tego modlitewnego czuwania rozważana jest modlitwa Jezusa w Ogrójcu przed męką. Wierni w wielkoczwartkowy wieczór często pozostają w bazylice i Ogrodzie Oliwnym do północy, aby symbolicznie towarzyszyć Panu Jezusowi w godzinie modlitewnego zmagania i przyjęcia woli Boga Ojca: przez Drogę Krzyżową ku śmierci i Zmartwychwstaniu.

Wielkopiątkowe nabożeństwo Męki Pańskiej sprawowane jest na Kalwarii przy drzwiach zamkniętych. W godzinach przedpołudniowych ulice Jerozolimy przemierzają pielgrzymi odprawiający Drogę Krzyżową. Prowadzi ona dokładnie ustaloną trasą, która od XVI wieku była znana jako „Droga Bolesna” (Via Dolorosa). W oparciu o niepełne dane zawarte w Ewangeliach, chrześcijanie upamiętnili stacje Drogi Krzyżowej wzdłuż ulicy, która zaczyna się przy sanktuarium Biczowania i prowadzi do Bazyliki Grobu Świętego. Te ślady Męki Pańskiej są częścią życia religijnego Jerozolimy. Na wspomnienie tajemnic pasyjnych Chrystusa nie ma bardziej odpowiedniego miejsca od Miasta Świętego. Wśród tłumu i ruchu miejskiego teksty biblijne i modlitwy nabierają szczególnego znaczenia: można sobie uświadomić, jak rzeczywiście wyglądała droga Zbawcy na Golgotę. W 1880 roku franciszkanie podjęli systematyczną praktykę odprawiania Drogi Krzyżowej z udziałem wiernych. W Wielki Piątek franciszkańska Droga Krzyżowa odbywa się we wczesnych godzinach przedpołudniowych. Wieczorem tego samego dnia można jeszcze uczestniczyć w „Procesji Pogrzebowej” Pana Jezusa w Bazylice Grobu Świętego.

Kto chce wziąć udział we Mszy Świętej Wigilii Paschalnej, musi w Wielką Sobotę rano zjawić się przed drzwiami Bazyliki Grobu Świętego. Już w wielkosobotni poranek obwieszcza się w Jerozolimie zmartwychwstanie Zbawcy. Święte Miasto ma pierwszeństwo, gdyż w żadnej strefie czasowej nie przeżywa się tak wcześnie Wigilii Paschalnej. Radosne „Alleluja” rozbrzmiewa także na rezurekcyjnej Mszy świętej w Niedzielę Wielkanocną. W parafiach katolickich na terenie Ziemi Świętej Wigilia Paschalna w Wielką Sobotę sprawowana jest po zmroku. Sugestywna jest praktyka miejscowych wiernych, by z poświęconym ogniem wychodzić na ulicę i cieszyć się radością wielkanocną. Młodzi ludzie tańczą z zapalonymi pochodniami i szablami. Oprócz tradycyjnych jajek w Palestynie sprzedaje się z okazji Wielkanocy drożdżowe ciasto z zapiekanymi w nim jajkami z malowanymi skorupkami.

W dzień Zmartwychwstania Pańskiego w Bazylice Grobu Świętego odprawiana jest rezurekcja. W czasie procesji rezurekcyjnej diakoni na cztery strony świata głoszą słowami Ewangelistów: „Nie ma Go tu, zmartwychwstał”. W murach bazyliki, nazywanej przez prawosławnych Greków „Anastazis” (Zmartwychwstanie) w okresie Triduum Paschalnego często panuje szczególne „święte zamieszanie”. Jest tak nawet wtedy, gdy daty Wielkiej Nocy według kalendarza juliańskiego i gregoriańskiego nie pokrywają się. Cóż dopiero, gdy data jest dla wszystkich taka sama… Dla niektórych nabożeństwa i modlitwy w jednym czasie, to powód do zgorszenia. Widać przecież wyraźnie podziały wśród chrześcijan, ale można jednocześnie poznawać bogactwo liturgii i specyfikę tradycji chrześcijan różnych obrządków. Obecność mniejszościowych wspólnot chrześcijańskich staje się znacznie bardziej widoczna na ulicach starego miasta podczas Triduum Paschalnego i w okresie wielkanocnym. Atrakcje jerozolimskie pozostają zawsze w cieniu bazyliki chroniącej skałę Kalwarii i pusty Grób – świadectwa Odkupienia i Zmartwychwstania. To główny cel każdej pielgrzymki, z bliska i daleka, bez względu także na jej charakter: obecności fizycznej lub po prostu duchowej medytacji.
(opr. M.C. Paczkowski OFM)